Hoa tam giác mạch vào mỗi độ tháng 10 đến 11 là lại nở rộ
trên các con đường, trên các thửa ruộng hay trên những phiến đá tô điểm thêm vẻ
đẹp rực rỡ cho Hà Giang.
Một loài hoa mang trong mình một vẻ đẹp hấp dẫn mỗi một du
khách tới tham quan mỗi khi khoe sắc lại có một vẻ đẹp khiến người ta say mê,
xao xuyến: hoang sơ như núi rừng, dịu dàng như sắc màu thổ cẩm trên trang phục
của các thiếu nữ Mông.
Để tìm hiểu về nguồn gốc hoa tam giác mạch chúng ta cùng
nghe lại câu chuyện mà mỗi người dân tại các bản làng Hà Giang truyền tai nhau.
Chuyện kể rằng nàng Tiên Gạo và nàng Tiên Ngô đi gieo hạt
nơi hạ giới, mày trấu, mày ngô chẳng biết làm gì bèn đổ vào khe núi. Cây ngô,
cây lúa lớn lên cho hạt. Người người lấy hạt về ăn.
Khi hạt ngô hạt lúa trong nhà đã cạn mà vụ sau vẫn chưa tới,
cái đói về u ám bản làng, chiều đã buông dài nơi rừng cây mà vẫn chưa thấy ai
nhóm bếp. Một hôm mọi người họp nhau lại rồi chia đi khắp núi rừng để tìm cái
ăn. Nhiều ngày trôi qua,nhiều nơi đã đến, nhiều hang cùng góc núi đã lục tìm mà
vẫn chưa thấy gì có thể làm no cái bụng.
Một hôm, thoảng bay trong gió mùi hương là lạ, từ trước đến
giờ chưa ai được ngửi. Mọi người cùng tìm đến khe núi,và ai nấy đều ngỡ ngàng,
một rừng hoa li ti trải dài suốt từ núi bên này sang núi bên kia, nhìn kỹ mới
thấy những cái lá có hình tam giác ẩn nấp khá kín ở dưới hoa. Khi kết hạt mọi
người đem về ăn thử thấy ngon không kém gì ngô và gạo. Cái bụng đã ngủ yên
không lóc óc đòi ăn nữa. Khói bếp lại bay lên mỗi chiều.
Vì là họ nhà lúa, được nảy lên từ mày lúa, mày ngô, nên gọi
là mạch, lá có hình tam giác, và thế là nó có tên “Tam Giác Mạch”.
